Tel. | (055) 873 22 71 | |
Faks | ||
Elektron poçtu | huseyn.mustafabeyli@mail.ru
| |
Struktur bölmənin rəhbəri | Hüseyn Lütvəli oğlu Mustafabəyli geologiya-mineralogiya üzrə fəlsəfə doktoru | |
İşçilərin ümumi sayı | 6 | |
Əsas fəaliyyət istiqamətləri | İqlim dəyişmələri, Şəki-Zaqatala bölgəsində dağıdıcı proseslərin və və səhralaşmanın tədqiqi. Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonlarının təbii mineral və termal resurslarının müəyyənləşdirilməsi və onlardan praktik məqsədlər üçün istifadə Regionun reqressiv landşaft təzahürləri və onların sağlamlaşdırılması məqsədilə kompleks tədbir proqramlarının hazırlanması və həyata keçirilməsi.
Azərbaycanın Şəki-Zaqatala bölgəsində səhralaşma prosesi həm ekoloji və sosial-iqtisadi problem olaraq tədricən quraqlaşan hidrometeoroloji iqlim şəraitində son dərəcə aktual məsələ hesab edilir. Səhralaşma prosesi ərazinin təbii şəraitindən xüsusilə, antropololoji, relyef, iqlim, bioloji və s. asılı olaraq müxtəlif intensivlikdə təzahür edir. Bölgədə quraqlığın tədricən ilbəil artması, havanın temperatur və rütubət rejimində baş verən indifferent dəyişmələr, meşələrin məhv edilməsi, suvarılan əkin sahələrinin zaman ərzində şoranlaşması, torpağın tullantılarla çirklənməsi, yaylaqların ifrat otarılması və s. səbəblər ərazinin ekoloji tarazlığına mənfi təsir göstərməkdə davam edir. Bu məqsədlə torpaq və bitki növlərində mikroelementlərin miqrasiyası avtomorf (yayla və suayrıcı sahələr), hidromorf-tranzit (maili düzənliklər və çay terrasları) və hidromorf- akkumulyativ (depressiya, çökəklik, bataqlıqlar) landşaftlarda öyrənilməsi səhralaşma prosesi ilə əlaqədar olaraq bir sıra komponentlərin landşaftlardan tədricən çıxarılması nəticəsində müxtəlif mikroelement çatışmazlıqları öyrənilir və müxtəlif landşaft növlərinə aid olan torpaqlar üçün səhralaşma şəraitində tipomorf elementlərin müəyyənləşdirilməsi yerinə yetirilir. | |
Əsas elmi nəticələri | Şimal-qərb bölgəsinin müxtəlif çay yataqlarından götürülmüş 40-dan artıq gil və lil nümunələrinin spektral analizi aparılmış, onların mineral tərkibi təyin edilmiş, onların tərkibində MgO komponentinin və TiO2-nin miqdarı 1,14%, 3,5 % Balakən rayonu Mazımçay ərazisində ən yüksək olması iştirak edən çökmə süxurların ilkin maqmatiklərlə əlaqəsini göstərir. Bunu əksinə olaraq Şəki rayonu Dəhnəçay ərazisindən götürülmüş nümunələrdə MgO və TiO2-nin miqdarı xeyli aşağı, əksinə CaO-nun yüksək 20,18 % olması onların ilkin karbonatlı süxurlardan yaranmasını bildirir. Gil nümunələrinin analizi göstərmişdir ki, onların tərkibində K2O və Al2O3-ün miqdarı yüksək olub, Qayabaşı karyerində 3,32 %, Şəki Kərpic zavodu karyerində 3,09 %, Oxud kərpic gili – 2,47% təşkil edir ki, bu da deməyə əsas verir ki, onlar kərpic istehsalı üçün yararlıdır. Şöbənin əməkdaşları tərəfindən bir elmlər doktoru (Z.M. Əlizadə. " Böyük Qafqazın Cənub yamacının alt və üst Yura çöküntüləri timsalında Mürəkkəb dislokasiya olunmuş rayonların filiz elementlərini geokimyası və filiz yerləşdirici süxurların litologiyası" və bir elmlər namizədi elmi dərəcəsi (H.L. Mustafabəyli. "Şərqi Qafqazın aalen çöküntülərində indikator elementlərin paylanma qanunauyğunluqları və onların axtarış əhəmiyyəti" müdafiə edilmiş, aparılan elmi -tədqiqat işlərinin nəticəsində 7 müəlliflik şəhadətnaməsi alınmış, 100-dən artıq məqalə və tezis yazılmışdır. "Tətbiqi geokimyanın bəzi problemləri "H. Mustafabəyli. "Nafta -Press" Bakı -2007.179 s., "Geokimya üzrə sorğu kitabı " ,"Apostroff " Bakı -2014. 483 s. (G.V. Voytkeviç və b. Rus dilindən tərcümə. Redaktorlar Z.M. Əlizadə, N. Ə. Novruzov) kitabları çapdan çıxmışdır. Böyük Qafqazın cənub yamacının Yura yaşlı çöküntülərinin 1: 100 000 miqyaslı geokimyəvi xəritəsi tərtib edilmişdir. 2015 ci il. 2017 ci ildə AMEA Terminologiya komitəsinin qərarına əsasən "Geokimyəvi terminlərin izahlı lüğəti" kitabı çapdan çıxmışdır (Tərtibçi – H.L. Mustafabəyli, Redaktor –N.Ə. Novruzov). 2019-cu ildə N. Ə. Novruzovun “Azərbaycanın filiz yataqlarının mineralogiyası və geokimyası” adlı Ali məktəblər üçün dərs vəsaiti (Ləman nəşriyyatı, Bakı, 187 s. və H.L.Mustafabəylinin (tərtibçi) “Landşaftşünaslıq terminlərinin qısa izahlı lüğəti” (redaktor N.Ə.Novruzov) Kaskad, Şəki 2019, 213 s. və 2020 ci ildə Azərbaycanın Şəki-Zaqatala bölgəsinin təbii resurslarının landşaft-diaqnostik və iqtisadi xüsusiyyətləri. Şəki. Şəki REM mətbəsi. 2020. 372c. (H.L. Mustafabəyli, E.K.Lətifov və b. Red. Y.H.Şükürlü.) çapdan çıxmışdır. |